همراهان عزیز سلام
تیمچه فرش بازار قم از شاهکارهای معماری بناهای تجاری و فرهنگی عصر قاجاریه است که در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و سرپنجه خالقش اثری شاخص و ارزشمند از معماری اسلامی و ایرانی را چون نگینی در قلب این بازار برای سالیان دراز برجای گذاشته است.
در مقاله‌های گذشته به معرفی تعدادی از اماکن تفریحی و سرگرمی استان قم همچون خانه معما، مجموعه باغ پرندگان، موزه آستانه مقدسه قم، شهربازی بوستان علوی، شهربازی زرافه نیلی، سورتمه بوستان علوی و استخر یاس نبی پرداختیم.
در مقاله این هفته قصد داریم یکی از جاذبه‌های تاریخی و منحصر به فرد استان قم را به شما معرفی نمائیم. گذری به تاريخ بزنيم؛ اثری شاخص و ارزشمند از معماری اسلامی و ايرانی متعلق به عصر قاجاريه را تقديم نگاه پر از مهر شما عزيزان نمائيم.
لطفا با ما همراه باشید.
معرفی تیمچه فرش بازار قم
استاد حسن معمارباشی قمی در سال 1301 هـ.ق (1262هـ .ش) و در عهد ناصری، طراحی و اجرای این اثر کم نظیر که نمونه‌اش را می‌توان در تیمچه امین الدوله کاشان و تیمچه حاجب الدوله تهران مشاهده کرد، انجام داد.
بر اساس اسناد و مدارک موجود از این اثر بانی ساخت بنا از ابتدا این تیمچه را جهت تجارت فرش ساخته و رونق تجاری تیمچه بزرگ قم در آن زمان نشان دهنده درایت و نیاز بازار بوده است.
ساخت طاق تیمچه بزرگ قم با دهانه بالغ بر ۱۶ متر و ارتفاع ۱۵ متر به واقع یکی از شاهکارهای معماری در بناهای تجاری و فرهنگی عصر قاجار است.
این بنا متشکل از دو بخش تیمچه و سرا است که فضای صحن و حجره‌ها در قسمت تیمچه و کارگاه‌های رفوگری و حیاط پشتی در فضای سرا قرار دارد.
ورودی این فضا نیم هشتی است با صحن مرکزی به مساحت ۳۸۵ متر به شکل مستطیل که دو سوم از کل تیمچه را در بر گرفته و با سه طاق گنبدی پوشیده شده است.
در زیر پوشش طاق می‌توان تزئینات با شکوهی از گچبری را مشاهده کرد که حاکی از مهارت در تزئینات و هندسه مبتکرانه آن است.
صحن مرکزی دو طبقه حجره را داراست که اکثر آنها به تجارت فرش اختصاص یافته است و شامل ۲۷ حجره در همکف و ۱۵ حجره در طبقه فوقانی با درهای چوبی و تزئینات می‌باشد.
هماهنگی و هارمونی در بکارگیری رنگ‌های متنوع نشان از ذوق معمار آن دارد.
از سویی تقارن فضاهای تیمچه، بیننده را از گنجی و عدم درک بنا رهایی می‌بخشد و این شیوه نظام‌مندی بنا سبب جذب افراد به مرکز صحن تیمچه می‌شود.
هماهنگی معماری بنا با اقلیم شهر قم باعث شده فضای صحن در فصول مختلف مطبوع بوده و فضایی جهت تلطیف سرمای زمستان و گرمای تابستان فراهم شود.
استفاده از نور از روزنه‌های سه گنبد تیمچه و نیز نورگیرهایی که در قسمت بدنه تعبیه شده‌اند بسیار شایان توجه است به طوری که نورپردازی بنا و تزئینات وابسته به معماری فضایی بدیع را ایجاد کرده است.
این تیمچه حیاتی به وسعت ۸۵ متر به شکل مستطیل و سکوهایی در اطراف دارد.
تزیینات این بخش آجری و بسیار زیبا و منقش است که باعث شده فضا از حالت یکنواختی خارج شود.
نظر قمگردی:
دیدن اماکن تاریخی، حس غرور و زندگی در آن عصر و زمان را برای انسان تداعی می‌نماید. تیمچه فرش بازار قم از جمله مکان‌هایی است که دیدن آن خالی از لطف نیست و هنر معماری ایرانیان را برای شما زنده نگه می‌دارد.
نکته طلایی:
- بازدید از این مکان در ساعات فعالیت بازار قم امکان پذیر است.
- هیچگونه هزینه‌ای بابت ورود به این مکان از شما دریافت نمی‌شود و رایگان است.
آدرس: قم / 4راه بازار / بازار بزرگ قم / اواسط بازار / تيمچه فرش
