همراهان عزیز سلام
موزه آستانه مقدسه قم به برکت وجود بارگاه نورانی حضرت فاطمه معصومه(س) در زمره قدیمیترین موزه‌های کشور محسوب می‌شود که در آبان‌ماه سال ۱۳۱۴ خورشیدی نخست در محوطه داخلی حرم مطهر، (مسجد شهید مطهری) افتتاح گردید و در سال ۱۳۶۱ خورشیدی به ساختمان فعلی در ۲ طبقه و وسعت بیش از ۱۰۰۰ متر مربع، واقع در میدان آستانه انتقال یافت.
در مقاله‌های گذشته به معرفی خانه معما و مجموعه باغ پرندگان پرداختیم. امیدواریم که با معرفی این ۲ مجموعه، نقشی هرچند کوتاه در پرکردن اوقات فراغت شما داشته باشیم.
لطفا با قمگردی همراه باشید در معرفی موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) قم
واژه موزه از لغت یونانی «موزین» (mousein) اخذ شده که در زبان انگلیسی، «میوزیوم» (museum) و در زبان فرانسه (musee) تلفظ می‌شود. در حوالی دهه ۱۲۹۰ ق تلفظ فرانسوی موزه به زبان فارسی راه یافت.
شورای بین المللی موزه‌ها (ایکوم) موزه را چنین تعریف می‌کند: «موزه موسسه‌ای است دائمی، بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و درخدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌نماید، هدف موزه‌ها، تحقیق در مورد شواهد برجای مانده از انسان و محیط زیست او و گردآوری و حفظ و ایجاد ارتباط بین این آثار به ویژه به نمایش گذاشتن آن‌ها به منظور بهره‌وری معنوی است.»
برای تحقق این هدف، موزه‌های جهان از نیمه دوم قرن ۱۸ میلادی فعالیت خود را آغاز نمودند و در زمینه معرفی هر چه بهتر میراث فرهنگی و تبیین پیشینه تاریخی و هنری جوامع مختلف، بسیار تأثیر گذار و موفق بوده‌اند.
وجود موزه‌ها بیانگر چگونگی سیر اندیشه و یافته‌ها و نوآوری‌های بشر و معرف چگونگی سیر فرهنگ و تمدن بشری است.
آثار و اشیای موجود در موزه‌ها، بازتاب شیوه زندگی انسان در دوره‌های مختلف تاریخ است. موزه‌ها علاوه بر جنبه نمایشی و زیبایی شناختی، از جنبه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی نیز حائز اهمیت می‌باشند و از این طریق می‌توان گذشته را به حال و حال را به آینده پیوند داد و میراث گذشته را برای خدمت به آینده به کار گرفت.
در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در کاخ گلستان، ساخت محلی به عنوان موزه آغاز شد و در سال ۱۲۹۴ هجری قمری پایان یافت و به دلیل تزئینات زیاد و چیدن اشیاء که با نظارت مستقیم شاه صورت می‌گرفت، بهرهبرداری از آن تا سال ۱۲۹۹ هجری قمری به تعویق افتاد.
پس از موزه همایونی که در زمان ناصر الدین شاه در تالار سلام یا تالار موزه کاخ گلستان گشایش یافت، اولین موزه رسمی ایران در سال ۱۲۹۵ شمسی (مطابق با ۱۳۳۵ هجری قمری و ۱۹۱۶ میلادی) زمان احمد شاه قاجار، به نام موزه معارف یا موزه ملی و به دستور وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در یکی از اتاق‌های ضلع شمالی مدرسه دارالفنون تهران با اشیای تاریخی از فلزی و چوبی و سفالی تا سکه، کتاب و منسوجات تاسیس شد.
موزه ایران باستان که بعدا به موزه ملی ایران تغییر نام یافت به عنوان «موزه مادر»، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی افتتاح گردید.
موزه آستان قدس رضوی نیز فعالیتش را از سال ۱۳۲۴ خورشیدی آغاز کرد.
موزه آستانه مقدسه قم مجموعه متنوعی از آثار هنری و تاریخی دوران اسلامی و پیش از اسلام را در ۲ تالار با عنوان عترت در طبقه همکف و عبرت در طبقه زیر زمین به نمایش گذاشته است.
در تالار عترت آثار مربوط به ائمه معصومین (ع)، آثار انتقالی از حرم مطهر و زیارت و… شامل موارد زیر به نمایش درآمده است:
- قرآن و نفایس خطی: از قرن دوم هجری قمری تا قرن چهاردهم با انواع خطوط و شیوه‌های ممتاز کتاب آرایی از قبیل: تذهیب، ترصیع، تشعیر و جلدسازی بسیار عالی، که قدیمیترین آن متعلق به سال ۱۹۸ هجری قمری است. بزرگ‌ترین قرآن موزه از دوره قاجاری، موجود در ایران به وزن ۱۲۰ کیلو گرم و به ابعاد ۱۲۰ ×۷۲ سانتیمتر با جلد چوبی و روکش چرمی در این موزه نگهداری می‌شود که به خط نسخ و دارای ترجمه نستعلیق است کوچکترین قرآن موجود در موزه نیز به ابعاد ۹ ×۵/۵ سانتیمتر به خط نسخ نوشته شده است.
همچنین قرآن‌هایی به خط ام سلمه و ضیاء السلطنه از دختران فتحعلی شاه قاجار نیز در موزه نگهداری می‌شود.
- انواع تابلوهای نقاشی از جمله شمایل ائمه معصومین (ع) و تصاویر برخی از رجال سیاسی و تاریخی ایران با آثاری از هنرمندان بزرگی همچون معین مصور، لطفعلی صورتگر، اسماعیل نقاشباشی، استاد حاجی فارسی
- آثار حجاری از جنس مرمر، با نقوش و تصاویر برجسته، شامل سنگ‌های قبور فتحعلی شاه قاجار، محمد شاه قاجار و مهد علیا مادر ناصر الدین شاه و تنی چند از دیگر شخصیت‌های قاجاری با کتیبه‌هایی به خط میرزا غلامرضا اصفهانی (خوشنویس عهد قاجاری) از جمله آثار این بخش است.
در تالار عبرت آثار دوره‌های مختلف تاریخی در قالب چندین گنجینه شامل موارد زیر در معرض نمایش قرار داده شده است:
- گنجینه خاک و لعاب:
در این گنجینه ارزشمند ظروف و کاشی‌های گوناگون از دوره‌های مختلف تاریخی به نمایش درآمده است. ظروف سفالین مربوط به هزاره اول و دوم پیش از میلاد و نیز قدیمی ترین کاشی زرین فام تاریخ دار که مربوط به سال ۶۰۲ قمری است از آثار منحصر به فرد این گنجینه به شمار می‌آید.
- گنجینه تخصصی فرش:
این مجموعه شامل قالی و قالیچه‌هایی است که از بین نفیس ترین فرش‌های موجود در آستان مقدس انتخاب گردیده و بافت ظریف و لطیف، طرح‌ها و نقش مایه‌های بدیع و رنگ‌های موزون قالی‌های این گنجینه، هر بیننده‌ای را مجذوب خود خواهد نمود.
فرش‌هایی بسیار نفیس از جمله فرش مقبره شاه عباس ثانی، یکی از عجائب هفتگانه فرش جهان که با ضخامت کمتر از ۲ میلی‌متر و نخ‌های تمام ابریشم، گره به گره بافته شده و شامل ۲ نیم دایره به وسعت ۵۰متر مربع است که در مجموع یک ۱۲ ضلعی منظم را تشکیل می‌دهد.
- گنجینه سکه و مدال:
بیش از ۱۳۰۰ عدد می‌باشد که متعلق به ادوار اسلامی و پیش از اسلام است. سکه‌ها از جنس طلا و نقره و مس می‌باشند؛ از قدیمیترین سکه اسلامی، مربوط به سال ۸۰ هجری قمری که در زمان عبدالملک اموی درشهر دمشق ضرب شده تا قدیمیترین سکه پیش از اسلام، متعلق به دوره اشکانی در این گنجینه قابل مشاهده است.
همچنین مدال‌های رنگارنگ علمی و ورزشی که نام آوران ایران اسلامی به موزه اهداء کرده‌اند نیز به وزانت این مجموعه افزوده است.
- گنجینه سلاح‌های گرم و سرد:
در این گنجینه ابزار و ادوات رزمی ادوار مختلف تاریخی در معرض نمایش است که از آن جمله می‌توان به شمشیر، زره و کلاه خودهای رزمی متعلق به ده‌ها نسل قبل اشاره کرد.
نظر قمگردی:
موزه آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه (س) از جمله مکان‌هایی هست که شما را با تاریخ و آثار زندگی گذشتگان آشنا می‌سازد و بعد از بازدید از این موزه حس غرور و غنی بودن را تجربه خواهید کرد. کارشناسان محترم مجموعه به تمامی سوالات شما پاسخ‌های دقیق و فنی ارائه می‌دهند.
بازدید از این موزه مناسب افراد کنجکاو، دقیق و با حوصله می‌باشد، لذا پیشنهاد می‌کنیم با خانواده و یا دوستانی که تمایل به حضور در این گونه فضاها را دارند، همراه شوید تا برای همگی خاطره‌ای زیبا از قمگردی به ارمغان آید.
نکته طلایی:
- جهت دسترسی با وسیله نقلیه پیشنهاد می‌شود از پارکینگ طبقاتی زائر استفاده نمائید.
- جهت بازدید گروهی بالای ۱۰ نفر مبلغ بلیط نیم بهاء محاسبه می‌گردد.
- جهت تهیه بلیط تخفیف دار از سایت قم تیکت اقدام فرمائید. (qomticket.com)
آدرس: قم، میدان آستانه – قبل از ورودی درب شماره ۱ حرم مطهر- دست چپ – موزه آستانه مقدسه
شماره تماس: ۳۷۱۷۵۲۴۳-۰۲۵
ساعت فعالیت: همه روزه (به استثناء ایام سوگواری مذهبی) از ساعت ۹ صبح الی ۴ عصر
هزینه بلیط: هر نفر ۲۰۰۰۰ تومان