همراهان عزیز سلام
اگر اهل خوردن تنقلات و شیرینی‌جات باشید، حتما تا به حال اسم سوهان قم را شنیده‌اید. کلمه‌ای 5 حرفی که برای خود دنیایی دارد. از گذشته بسیار پر رمز و رازش گرفته تا نامش، از روش پختش گرفته تا انواعش، همگی مثل خودش شیرین و خوشمزه است. شاید کمتر کسی تا به حال به قم آمده باشد و نداند که سوغات قم چیست؟ اصلا خیلی‌ها قم را با سوهانش می‌شناسند و یا برعکس سوهان را با قم. به هر حال اکثر زائران، مسافران، میهمانان و گردشگرانی که به قم سفر کرده‌اند، هنوز طعم و مزه این سوغات شیرین قم را در خاطر خود دارند.
در مقاله این هفته قصد داریم شما را با معروف‌ترین، خوشمزه‌ترین و شیرین‌ترین سوغات قم آشنا کنیم. از تاریخچه سوهان گرفته تا مواد اولیه و مراحل تهیه. لطفا تا پایان این مقاله شیرین با قمگردی همراه باشید.
طبق معمول در مورد نحوه نام گذاری و قدمت و زادگاه سوهان بین مورخین و بزرگان این شیرینی اختلاف نظر می‌باشد؛ ولی آنچه مورد توافق و تفاهم بیشتر صاحب نظران است به این موضوع اشاره دارد که: بزرگان و اهالی قم جهت افتتاح یکی از صحن‌های حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)، ناصرالدین شاه قاجار را به قم دعوت می‌نمایند. ولی بر اساس شرایط خاص به خصوص مسائل امنیتی آن زمان، ناصر الدین شاه شخصا در این مراسم شرکت ننموده و نماینده خود که رئیس ایل قاجار بوده است را جهت افتتاحیه به این مراسم می‌فرستد.
در هنگام برپایی مراسم با توجه به آداب و رسوم آن دوره هر یک از بزرگان و بازاریان شهر جهت احترام هدایایی را به نماینده شاه از قبیل صنایع دستی و… پیشکش می‌کردند و در این بین یکی از بزرگان بنام ملا ابراهیم شماعی جهت پیشکش حلوایی که به آن شکر افزوده شده بود را به نماینده شاه تقدیم می‌نماید.
ایشان پس از صرف ناهار این شیرینی را میل نموده و ظاهرا با ذائقه ایشان خوشایند آمده و اظهار می‌دارند: این شیرینی همانند سوهانی که آهن را میبرد، غذای مرا برید و هضم کرد. از آن پس حلوای شیرین ملا ابراهیم به سوهان تغییر نام داد و با طعم و عطر و مزه‌اش سحر و جادوئی کرد که کسی برای یکبار هم آنرا خورده باشد، دیگر توان دوری از آن را نخواهد داشت.
سوهان قم، اکسیر جوانی و زندگی
ترکیبات سوهان قم همگی دارای خواص و فوائد بسیاری برای بدن می‌باشد. اگر شیرینی سوهان برای شما مضر نیست، میل نمودن سوهان می‌تواند انرژی از دست رفته شما را جبران نموده و شادی و نشاط وصف ناپذیری برای شما به ارمغان بیاورد.
آرد جوانه گندم، آب، شکر، روغن، پسته، زعفران، هل و گلاب از ترکیبات سوهان قم می‌باشند که حس جوانی و شادی و سلامتی را به شما هدیه خواهند داد. در تهیه سوهان کیفیت مواد اولیه بسیار مهم بوده، زیرا کیفیت محصول نهایی تحت تاثیر مواد اولیه می‌باشد.
روغن و زعفران بیشترین تاثیر را در طعم و مزه سوهان قم دارند. اگر سوهان با روغن نباتی تهیه شود به سوهان نباتی معروف و اگر با کره و روغن حیوانی تهیه شود به سوهان کره‌ای یا حیوانی معروف و مشهور می‌گردد. ناگفته نماند که سوهان کره‌ای یا حیوانی دارای عطر و طعم و مزه بسیار عالی بوده و طرفداران خاص خود را دارد.
سوهان مرغوب و اصلی رنگ و عطر دلپذیر خود را مدیون زعفران می‌باشد. وجود زعفران در سوهان کیفیت و طعم آن را بالا برده و البته همین بود و نبود زعفران تقلبی و طعم و مزه نامرغوب سوهان را به همراه خواهد داشت.
روش پخت سوهان هم از قدیم الایام در بین استادکاران سوهان‌پز قمی، سینه به سینه منتقل شده و هم اکنون نیز کارگاه‌های بسیار زیادی در قم مشغول به تولید این سوغات معروف و دلربای قمی هستند. برخی از فروشگاه‌های عرضه سوهان در قم جهت اطمینان خاطر مشتریان اقدام به تولید سوهان تازه در حضور مشتری می‌نمایند. هر چند عطر و بوی هل و گلاب و زعفران اجازه رد شدن از روبروی کارگاه‌های تولید سوهان را به شما نخواهد داد، دیدن نحوه پخت و تولید سوهان نیز خود می‌تواند دلیلی برای توقف شما در یکی از فروشگاه‌ها و کارگاه‌های تولید سوهان در قم باشد.
جهت تولید سوهان ابتدا آب و جوانه گندم را با هم ترکیب نموده و در ظروف بزرگ مسی که به پاتیل معروف هستند با حرارت ملایم و با استفاده از همزن‌های بزرگ صنعتی به صورت مداوم بر هم می‌زنند. بعد از اضافه نمودن شکر، طی چند مرحله روغن را اضافه نموده و بعد از قوام و جا افتادن همه مواد، زعفران، هل و گلاب را اضافه می‌نمایند.
بعد از حدود 3 الی 4 ساعت همزدن و حرارت محصول نهایی که یک ماده نرم و منسجم است، به میز کار انتقال داده می‌شود. با توجه به نیاز بازار و یا سفارش مشتری سوهان در اشکال مختلف مانند سوهان گل ضخیم، سوهان گل نازک، سوهان لقمه‌ای، سوهان حبه‌ای، سوهان حلوایی، سوهان گزی، سوهان مغزدار و… تولید و بسته‌بندی می‌شود. از مغز پسته و بادام جهت زیبایی و افزوده شدن خاصیت سوهان در تزئین برخی از اشکال به خصوص سوهان گل ضخیم استفاده می‌شود.
سوهان از جمله شیرینی‌های معروف قم می‌باشد که هم اکنون در بسیاری از شهرها تولید و عرضه می‌گردد، ولی طعم و مزه سوهان قم با هیچ یک از رقبای خود قابل قیاس نمی‌باشد. اکثر افرادی که سوهان مرغوب قم را امتحان نموده‌اند، هر بار که به قم سفر می‌کنند، برای بار چندم به سوهان فروشی مد نظر خود مراجعه نموده تا یکبار دیگر این طعم و مزه را چشیده و حس خوشایند آن را تجربه نمایند.
نظر قمگردی:
همانطور که اکثر شهرها و استان‌های ایران اسلامی، تحفه و سوغاتی برای مسافران خود دارند، شهر قم هم سوهان خود را همراه میهمانان و مسافران نموده تا با شیرینی بیادماندنی و عطر دل‌انگیز سوهان، بار دیگر قم را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب نمایند.
نکته طلایی:
- جهت تهیه سوهان مرغوب و با کیفیت قم حتما حتما حتما به فروشگاه‌های معروف و معتبر در سطح شهر قم مراجعه نمائید.
- جهت نگهداری سوهان در بلند مدت، حتما سوهان را در فریزر قرار دهید.
