همراهان عزیز سلام
مسجد جامع قم، میراث ۹۰۰ ساله
مسجد جامع قم با بیش از ۹۰۰ سال قدمت، یکی از جاذبه‌های تاریخی، معماری و مذهبی استان قم بشمار می‌رود. در این مقاله قصد داریم شما را با یکی دیگر از صدها جاذبه شگفت انگیز استان قم آشنا سازیم تا خاطره‌ای ماندگار و لحظاتی ناب را در قمگردی تجربه نمائید. لطفا با ما همراه باشید.
در لغتنامه‌ها مسجد جامع را مسجدی معرفی کرده‌اند که معمولا مسلمانان در بخش اصلی و مرکزی شهرها بنا نموده و مرکز آیین‌های عبادی به ویژه نماز جمعه و همچنین گردهمایی‌های سیاسی، اجتماعی و آموزشی آنان به شمار می‌رفته است. مسجد جامع قم هم در مرکز شهر و در میان بافت سنتی و قدیمی قم بنا شده است تا محلی برای گردهمایی اهالی قم باشد. در بین قمی‌ها به مسجد جمعه و در کتب تاریخی به مسجد عتیق معروف است. مساحت آن ۴۲۰۰ مترمربع، با زیربنای ۲۹۷۰ مترمربع می‌باشد و بعد از مسجد امام حسن عسگری (ع)، دومین مسجد قدیمی و تاریخی قم هست.
مسجد جامع قم در محله مسجد جامع، در خیابان آذر و نزدیک دروازه ری واقع شده است. در مورد بانی اولیه آن اختلاف نظر، ولی بانی قسمت‌هایی از بنای فعلی مسجد فتحعلی شاه قاجار و حسین خان نظام الدوله بوده‌اند. قدیمی‌ترین کتیبه روی یکی از ستون‌های ایوان مسجد به تاریخ ۵۲۹ هـ . ق اشاره دارد.
مسجد جامع قم یکی از جاذبه‌های معماری و تاریخی استان قم است که به علت قرار گرفتن در بافت تاریخی و قدیمی استان قم (محله مسجد جامع)، پای ثابت برنامه اکثر تورهای گردشگری می‌باشد. همجواری این مسجد با محله مسجد جامع، مدرسه علمیه جهانگیر خان، میدان کهنه و راسته بازار کهنه می‌تواند اهدافی جذاب برای یک تور نیمروزه گردشگری باشد.
برای بازدید از مسجد جامع قم می‌بایست از مسیر بلوار ۵۵ متری عماریاسر، کوچه ۱۵ به سمت محله مسجد جامع به مسیر خود ادامه دهید. همین که کمی جلو می‌روید از هر کسی سراغ مسجد جامع را بگیرید، خیلی سریع گنبد مسجد را به شما نشان می‌دهند تا ادامه مسیر برای شما آسان تر شود. سنگفرش کف کوچه حال و هوای محله‌های قدیمی را برای شما زنده می‌کند. چند قدم جلوتر با دو بنای قدیمی و تاریخی روبرو می‌شوی. در سمت راست ورودی مسجد جامع با قامتی بلند نظرت را به خود جلب می‌کند.
دلت می‌گوید اول به سراغ مسجد جامع بروی، اما ذهنت به دنبال جواب این سوال است که بنای سمت چپ کجاست؟ آنهم ورودی زیبایی دارد. کمی که دقت کنی تابلوی مدرسه جهانگیر خان پاسخ سوالت را می‌دهد…
از درب ورودی وارد محوطه مسجد جامع می‌شوی. چند پله را که به سمت پائین می‌روی حیاطی بزرگ در جلوی چشمانت ظاهر می‌شود.
از نظر معماری بنای گنبدخانه احتمالا متعلق به دوره سلجوقیان است و ایوان جنوبی ممکن است با گنبدخانه در یک زمان و یا احتمالا در دوره صفویه و همزمان با شبستان‌های شرقی و غربی گنبد بنا شده باشد.
ایوان شمالی و شبستان‌های شمالی و شرقی در دوره فتحعلی شاه قاجار ساخته شده‌اند. شبستان جبهه غربی و زیرزمین آن از آثار دوره ناصرالدین شاه قاجار است. تزئینات کاشی کاری ایوان جنوبی به زمان فتحعلی شاه قاجار بر می‌گردد. این تزئینات که به مرور زمان آسیب دیده بود، یکبار در سال ۱۳۶۵ هـ.ق به همت آیت الله فیض و بار دیگر در سال ۱۳۷۵ هـ.ق به همت آیت الله بروجردی مرمت شده است.
مسجد جامع قم بعد از گذشت ۹۰۰ سال از احداث، هنوز هم محل گردهمایی و جمع شدن اقشار مختلف جامعه می‌باشد؛ نماز جماعت در آن برگذار می‌شود؛ پایگاه فرهنگی و بسیج در آن فعالیت دارند. زیر زمین و برخی از شبستان‌ها هم حجره تحصیل و تدریس علوم حوزوی می‌باشد.
این مسجد به‌همت سازمان میراث فرهنگی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۱۲ش به شماره ۱۹۴ به ثبت رسیده است.
نظر قمگردی:
مساجد جامع در هرشهر، جز جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و معماری آن منطقه به شمار می‌رود. مسجد جامع قم هم موید این موضوع می‌باشد. اگر از گشت و گذار و محله گردی لذت می‌برید، بازدید از محله مسجد جامع قم و به دنبال آن میدان و بازار کهنه می‌تواند گزینه‌های خوبی برای یک تور نیمروزه و قمگردی باشد.
نکته طلایی:
- برای بازدید از مسجد جامع ساعتی قبل از برپایی نماز جماعت ظهر یا مغرب می‌توانید مراجعه فرمائید.
- برای دسترسی آسانتر می‌توانید از آدرس بلوار ۵۵ متری عماریاسر تعیین مسیر نمائید.
- جهت پارک وسیله نقلیه خود از محوطه پارک خودرو در نزدیکی مسجد جامع استفاده نمائید.
آدرس: قم/ بلوار ۵۵ متری عماریاسر / کوچه ۱۵ / محله مسجد جامع