همراهان گرامی سلام ؛
در ادامه معرفی جاذبه‌های گردشگری و اماکن دیدنی استان قم؛ قصد داریم شما را با برخی دیگر از جاذبه‌های تاریخی فرهنگی شهر قم آشنا سازیم. بیشتر زائرین و مسافرین شهر قم به قصد و نیت زیارت حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) به این شهر سفر می‌نمایند؛ در صورتی‌که بعد از زیارت این بارگاه نورانی، اماکن و موارد دیگر قابل بازدید در حرم مطهر وجود دارد که می‌تواند در کنار زیارت حرم مطهر برای شما میهمان و زائر گرامی حائز اهمیت باشد. با قمگردی این هفته همراه باشید تا برخی از امامزادگان، علما، پادشاهان، بزرگان و مشاهیر برجسته طول تاریخ که در حریم حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) دفن شده‌اند را بیشتر بشناسید.
امامزادگان
در زیر گنبد حضرت معصومه(س) هشت تن از امام زادگان و بانوان اهل بیت (علیهم السلام) مدفون هستند که عبارتند از: زینب، میمونه و ام محمد از دختران امام جواد(ع)، ام حبیب دختر موسی مبرقع و…
علما و مراجع تقلید
پس از وفات حضرت فاطمه معصومه (س) در قم، این شهر تبدیل به یکی از مراکز شیعی و حرم آن، از مهم‌ترین زیارتگاه‌ها در ایران شد و با رسمی‌شدن مذهب تشیع در ایران، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اغلب دفن شدگان در حرم مطهر عالمان، مجتهدان و مراجع تقلید شیعه هستند. شکل‌گیری حوزه علمیه و تربیت علمای بزرگ در قم یکی دیگر از برکاتی است که حضور کریمه اهل‌بیت (علیهم السلام) برای قم به همراه داشته و بسیاری از این علما در جوار این حرم مطهر مدفون هستند.
آیت‌الله بروجردی: از مراجع تقلید شیعه که هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و پانزده سال مرجع عام شیعیان جهان بود. آیت‌الله بروجردی از شاگردان آخوند خراسانی بود که بعد از بازگشت از نجف در بروجرد ساکن شد. چند سال پس از درگذشت عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع ثلاث)حجت، خوانساری، صدر (به قم آمد و ریاست حوزه علمیه قم را بر عهده گرفت. پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی، بروجردی مهم‌ترین مرجع شیعیان بود و در دهه ۱۳۳۰ش مرجع عام شیعیان محسوب می‌شد.
علامه طباطبائی: سید محمدحسین طباطبایی، مشهور به علامه طباطبایی مفسر، فیلسوف، اصولی، فقیه و عارف.
وی از عالمان تأثیرگذار شیعه در فضای فکری و مذهبی ایران در قرن ۱۴ (هـ. ش) بود. او نویسنده تفسیر المیزان و شیعه در اسلام و کتاب‌های فلسفی بدایه الحکمه، نهایه الحکمه و اصول فلسفه و روش رئالیسم است.
علامه طباطبایی شاگردان متعددی را تربیت کرد که مرتضی مطهری و سید محمد حسینی بهشتی، محمدتقی مصباح یزدی، حسن حسن‌زاده آملی، عبدالله جوادی آملی و ناصر مکارم شیرازی از جمله آنان بودند.
شهید مطهری: استاد شهید آیت اللّه مطهرى در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ (هـ.ش) در شهرستان فریمان در نزدیکی شهر مقدّس مشهد در یک خانواده اصیل روحانى چشم به جهان گشود. در سن دوازده سالگى به حوزه علمیّه مشهد عزیمت نموده و به تحصیل مقدّمات علوم اسلامى اشتغال ورزید. در سال ۱۳۱۶ علیرغم مبارزه شدید حکومت وقت رضا شاه پهلوی با روحانیّت و علیرغم مخالفت دوستان و نزدیکان، براى تکمیل تحصیلات خود عازم حوزه علمیّه قم شد.
در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر مرحوم آیه اللّه العظمى بروجردى، مرحوم حضرت امام خمینى و مرحوم علّامه سیّدمحمدحسین طباطبائى بهره گرفت. از اساتید دیگر استاد مطهرى مىتوان از مرحوم آیت اللّه سیّدمحمّد حجّت (در اصول) و مرحوم آیت اللّه سیدمحمّد محقّق داماد (در فقه) نام برد. وى در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعى و سیاسى نیز مشارکت فعال داشت.
آیت الله بهجت : محمدتقی بهجت از مراجع تقلید در حوزه علمیه قم و در ایران بیشتر به عرفان، زهد و تقوا شناخته می‌شد. نماز جماعت آیت الله بهجت و احوال عرفانی و گریستن او در حین نماز، نزد مردم مشهور بود.
پادشاهان و سلاطین
چهار پادشاه صفوی و دو پادشاه قاجار و یک صدر اعظم قاجاری در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) دفن شده‌اند. البته سنگ قبور این پادشان برداشته شده و در موزه آستانه مقدسه نگهداری می‌گردد.
- شاه صفی یکم ، ششمین شاه صفوی در ایران و نوه شاه عباس اول
- شاه عباس دوم ، پسر شاه صفی، هفتمین پادشاه صفوی
- شاه سلیمان صفوی ، فرزند شاه عباس دوم، هشتمین پادشاه صفوی
- شاه سلطان حسین صفوی، پسر شاه سلیمان، نهمین پادشاه صفوی
- فتحعلی شاه قاجار ، دومین پادشاه قاجار
- محمدشاه قاجار، نوه فتحعلی‌شاه قاجار
- میرزا علی‌اصغر اتابک مشهور به امین‌السلطان صدر اعظم دوره قاجار
بزرگان و مشاهیر
برخی از شخصیت‌ها و مشاهیر بزرگ علمی و سیاسی ایران نیز در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) دفن شده‌اند.
آیت الله مدنی(دومین شهید محراب): سید اسدالله مدنی، از علمای شیعه مبارز علیه حکومت پهلوی، امام جمعه همدان و تبریز و از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی بود. از مبارزین پیش از انقلاب اسلامی بود و چندین بار توسط حکومت شاهنشاهی دستگیر و به شهرهای مختلف ایران تبعید شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به فعالیت‌های خود ادامه داد و نماینده مردم همدان در مجلس خبرگان قانون اساسی شد و به حکم امام خمینی (ره) به امامت آن شهر منصوب گردید، پس از مدتی با شهادت اولین شهید محراب آیت‌الله قاضی طباطبائی، به حکم امام خمینی امامت جمعه تبریز را عهده‌دار و با حزب خلق مسلمان در آن منطقه به مقابله پرداخت و توانست توطئه آمریکا و ایادیش در آذربایجان را خنثی کند. سرانجام آیت الله مدنی در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۶۰ در جریان برگزاری نماز جمعه، توسط سازمان مجاهدین خلق ترور و به شهادت رسید.
شیخ فضل الله نوری: از مجتهدان طراز اول در تهران و از پیشروان جنبش مشروطه ایران بود.شیخ فضل‌الله با همراهی کردن مخالفان مشروطه در ماجرای به توپ‌بستن مجلس، جمع‌آوری امضا از علما برای عدم بازگشایی مجلس بعد از به‌توپ‌بسته‌شدن آن توسط محمدعلی شاه و نوشتن رساله‌هایی از جمله رساله حرمت مشروطه، مخالفت مشروطه‌خواهان را به خود جلب کرد.وی پس از دوره استبداد صغیر و فتح تهران به‌دست مشروطه‌خواهان در دادگاهی محاکمه و سرانجام اعدام شد.
یوسف اعتصامی: از شاعران و مترجمان معاصر ایرانی بود که در شکل‌گیری شخصیت هنری و ادبی دخترش پروین و گرایش او به سراییدن شعر نقش مهمی داشت.
یوسف اعتصامی به زبان فارسی، انگلیسی و عربی مسلط بود. از همین رو سعی کرد این زبان ها را از دوران کودکی به فرزندش پروین بیاموزد.
پروین اعتصامی: پروین اعتصامی یکی از شاعران معاصر و بانوی ماندگار شعر فارسی است که برخی بزرگان علم و ادب او را از جمله بزرگترین شاعران زن ایران به حساب می‌آورند. شعرهایی که پروین اعتصامی سروده؛ در باب اندیشه نو و انتقادهای اجتماعی است. این بانوی شاعر در سرودن شعرهای خود توجه بسیاری به قشر ضعیف جامعه داشته که همین موضوع سبب شده سروده‌های او طرفداران زیادی بین رهروان علم و ادب داشته باشد. پروین شاعر زن ایرانی است که از او با عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» یاد می‌شود.
آرامگاه یوسف اعتصامی و دخترش پروین اعتصامی در صحن امام رضا(ع) معروف به صحن اتابکی می‌باشد.
در پایان ضمن عرض تشکر از همراهی شما گرامیان تا انتهای این مقاله، صمیمانه معتقدیم لطفا پیشنهادات و انتقادات شما، موجبات رشد و پیشرفت قمگردی را به همراه خواهد داشت.