همراهان عزیز سلام
در چند مقاله گذشته به معرفی برخی از صنایع دستی استان قم از قبیل سرامیک، انگشتر سازی و خرمهره پرداختیم. در این مقاله قصد داریم شما را با یکی دیگر از صنایع دستی قم آشنا سازیم. این صنعت در زندگی همگی ما تاثیر به سزایی دارد و پای در هر خانه‌ای که بگذاری اثری ارزشمند از این هنرنمایی را خواهی دید.
قم‌گردی در این هفته به سراغ دومین رشته از صنایع دستی استان قم رفته تا شما عزیزان را با قسمتی از این صنعت بیشتر آشنا نماید.
منبت چوب: هنری که چشم‌ها را خیره می‌کند!
واژه منبت به معنای کنده کاری روی چوب است که سابقه‌ای دیرینه دارد. درهای منبت کاری موجود در موزه‌های ایران متعلق به قرن چهارم و پنجم هجری قمری است. در عصر تیموریان این هنر به همان شیوه قبلی و مغول ادامه یافت. در دوره صفویان و عصر تیموریان، این هنر زیبا مانند سایر هنرهای ایرانی رو به کمال نهاد و به خلق شاهکارهای زیادی انجامید. در دوره زندیه و قاجاریه این هنر ظریف و زیبا از رونق افتاد.
ساختن درهای منبت در ابعاد بزرگ جای خود را به اشیای کوچک‌تر مانند رحل و قاب آینه داد. در حال حاضر به غیر از تولید محصولات این نوع صنایع دستی که حاصل ذوق و هنر استاد کاران این رشته است، به دلیل بالا بردن سرعت تولید کار، این هنر زیبا با استفاده از دستگاه‌های CNC صورت می‌پذیرد، اما بعد از آن به دلیل زنده و پویاتر شدن کار، هنرمندان با دست بر روی چوب مشغول به هنرنمائی می‌شوند تا جزئیات و ریزه کاری‌های آن را زیباتر کنند.
استان مقدس قم با سابقه بیش از صد سال از این هنر بی‌بهره نمانده است. در این استان کویری که دسترسی به جنگل و مواد اولیه مرغوب مشکل می‌باشد، بیش از ۳۰۰۰ نفر هنرمند به صورت تجاری و هنری در قالب حدود ۱۲۰۰ کارگاه، در حال فعالیت در این رشته می‌باشند. عمده تولیدات این هنر در استان به صورت مبلمان و دکوراسیون داخلی، مجسمه و آثار حجمی و تابلوهای تزئینی می‌باشد.
نمونه‌های متعددی از آثار منبت کاری ادوار اسلامی در موزه آستانه قم وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود: درهای چوبی متعلق به دوره صفوی که در حواشی آن آیاتی از قرآن کریم به شکل برجسته کنده کاری شده است. رحل منبت کاری و مشبک کاری، که اعتماد الدوله، وزیر شاه صفی صفوی وقف کرده است. شهر قم یکی از مراکز منبت کاری در ایران است که کارگاه‌های فراوانی مربوط به این هنر اصیل را در خود جای داده است. هنرمندان قمی بیشتر در تولید و طراحی این هنر زیبا اشیای تزئینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل‌های استیل فعالیت دارند.
قم به دلیل نزدیکی به شهر تهران یکی از مراکز عمده منبت کاری مبل در ایران است و نزدیک به ۹۵ درصد از تولیدات این استان به شهرهای مختلف صادر می‌شود. هنرمندان قمی که در این زمینه فعالیت دارند، با استفاده از چوب‌های بلوط، راش و گردو در خلق آثار منبت شامل طرح‌های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته، هنرنمائی می‌کنند.
با توجه به اشتغال به کار تعداد زیادی از هنرمندان در این رشته، می‌توان گفت بعد از هنرمندان انگشترساز بیشترین تعداد هنرمندان صنایع‌دستی استان را شامل می‌شوند.
نظر قم‌گردی:
صنعت درودگری و منبت از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین صنایع دستی استان قم می‌باشد که بعد از استان همدان، قم را در جایگاه دوم و قطب تولید محصولات چوبی قرار داده است.
اگر در فکر تهیه مبلمان و سایر محصولات چوبی با بالاترین کیفیت هستید، حتما سری به قم بزنید.
نکته طلایی:
- جهت بازدید و خرید محصولات چوبی و منبت استان قم می‌توانید به نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی قم واقع در منطقه کاسه گران مراجعه فرمائید.
آدرس: قم/ میدان ولیعصر/ ابتدای بلوار خلیج فارس / بازار مبل کاسه گران (مسیریابی در بلد)