معرفی آرامستان شیخان قم، سومین مزار جهان تشیع

همراهان گرامی سلام؛

در ادامه معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی و مذهبی استان قم؛ قصد داریم شما را با یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی فرهنگی شهر قم آشنا سازیم. این جاذبه در نوع خود کم نظیر می‌باشد. شاید برای بیشتر افراد بازدید از آرامستان جذابیتی نداشته باشد؛ ولی اگر به عنوان یک گنجینه تاریخی، فرهنگی و مذهبی به آن نگاه کنیم، آن وقت ارزش واقعی آن برای هر بیننده‌ای مشخص خواهد شد.

با قمگردی این هفته همراه باشید تا با آرامستان شیخان قم‌، سومین آرامستان جهان تشیع آشنا شویم.

معرفی آرامستان شیخان قم

این آرامستان بیش از 12 قرن قدمت دارد و مزار مقدس اصحاب و یاران ائمه معصومین(ع)، عالمان، عارفان، شهداء و انسان‌های وارسته‌ای و برجسته‌ای است که یاد و خاطره‌شان چراغ راه هر انسان آزاده‌ای خواهد بود.

در نزدیکی حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، گنجینه‌ای از اجساد پاک و مطهر انسان‌های وارسته و برجسته‌ای است که هر یک در زمان حیات خود، راه خداشناسی و زهد و تقوا را به روش خود در پیش گرفته و همانند مشعلی فروزان مسیر یکتا پرستی را برای سایرین روشن ساخته‌اند. از یاران و اصحاب ائمه معصومین(ع) گرفته، تا عالمان و عارفان؛ از شهداء تا خیرین و واقفین؛ هر کدام منبعی از نور هدایت و یکتا پرستی در زمان زندگی خود و حتی بعد از آن می‌باشند.

آرامستان شیخان یا مقبره شیخان از اماکن گردشگری مذهبی قم بشمار می‌رود که فقط به اهالی قم تعلق ندارد، بیش از ۱۲ قرن قدمت و بعد از آرامستان بقیع و وادی‌السلام نجف، سومین مزار جهان اسلام و تشیع است.

در زمان گذشته، وسعت این آرامستان از کنار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) تا چهار راه بازار (فعلی) بوده که به آن مقبره بابلان گفته می‌شده است، لیکن به دلیل تغییرات شهری در حال حاضر قطعه کوچکی از مقبره بابلان باقی مانده که به مزار شیخان معروف می‌باشد. نام شیخان برگرفته از «مقابر الشیوخ» یعنی مقابر جمعی از اصحاب ائمه(ع)، شیوخ و محدثین والا مقام است.

در آرامستان شیخان، شش مقبره یا بقعه جداگانه وجود دارد که دو مقبره در نزدیکی هم و قابل بازدید برای عموم هست.

قدیمی‌ترین مقبره متعلق است به «زکریا ابن آدم قمی» که از یاران با وفا و وکیل مورد اعتماد امام رضا(ع) و امام جواد(ع) بوده است. در داخل مقبره افراد برجسته دیگری همانند آیت‌ الله میرزا ابوطالب قمی (داماد میرزای قمی)، قاضی القضات سید محمد فاطمی قمی (پدر قانون مدنی ایران و واقف بیمارستان فاطمی قم) و… به خاک سپرده شده‌اند.

مقبره دوم مربوط به «میرزا ابوالقاسم قمی» معروف به «میرزای قمی» است که از بزرگ‌ترین علمای دوره فتحعلی‌شاه محسوب می‌شود. نقل است فتحعلی شاه قاجار در نماز جماعت به ایشان اقتدا می‌کرده و تا منزل میرزای قمی، ایشان را همراهی می‌نموده است.

سومین مقبره در آرامستان شیخان مقبره «آیت‌الله کبیر» از استادان حوزه علمیه قم به همراه دو فرزندش است و مقبره چهارم مربوط به «محمد حسین فاضل تونی» معروف به فاضل تونی، مجتهد، ادیب و مدرّس حکمت و عرفان است. مقبره پنجم مربوط به «عباسعلی شاهرودی» از عالمان و مدرسان حوزه علمیه قم است. مقبره ششم متعلق به «سید علی فرش فروش حسینی اردهالی و خاندانش» می‌باشد.

از دیگر بزرگانی که در محوطه حیاط مزار آرامستان شیخان به خاک سپرده شده‌اند، حاج ملاصادق قمی، شیخ الاسلام عهد ناصرالدین‌شاه و کسی که اولین نماز باران قم را خوانده‌ است.

سردار شهید جعفر حیدریان که الگوی جوانان ورزشکار است، شهید احمد کوچکی (پیرمردترین رزمنده بسیجی دفاع مقدس) و هفت تن از شهدای هفتم تیر نیز از جمله شهدای مدفون در آرامستان شیخان هستند.

در آرامستان شیخان قم دو بانوی مجتهده نیز آرام گرفته‌اند. شهربانو صفری که مؤسّس چهل مکتب عصمتیه در ایران، حوزه علمیه خواهران، دارالایتام (پرورشگاه) و صندوق قرض الحسنه نیازمندان است و بانو ایروانی که مؤلّف ۳۰ جلد کتاب انوار فقه که شرح کتاب لمعه است.

علاوه بر علمای شیعه، شهدای دوران انقلاب اسلامی و ماه‌های اولیه دفاع مقدس و نیز قبور مطهر تعدادی از شهدای حادثه تروریستی هفتم تیر سال 1360 نیز در این آرامستان مدفون هستند.

مزار دکتر محمد قریب از اولین پزشکان متخصص طب اطفال و بنیان‌گذار طب نوین اطفال در ایران یعنی نیز در آرامستان شیخان واقع است.

همچنین مزار مطهر آیت‌ الله میرزا جواد ملکی تبریزی استاد حضرت امام(ره) نیز در این آرامستان قرار دارد.

مزار مطهر آیت‌ الله العظمی حاج شیخ عبدالله فاضل لنکرانی (والد معظم مرجع فقید و عالیقدر آیت الله العظمی حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی) نیز در این آرامستان به خاک سپرده شده است.

نکته طلایی:

• دسترسی به مزار مقدس شیخان (آرامستان شیخان) به صورت پیاده می‌باشد. (می‌توانید وسیله نقلیه خود را در پارکینگ طبقاتی پارک نمائید.)
• در هنگام بازدید از مزار شیخان می‌توانید از سایر اماکن گردشگری قم همچون حرم مطهر، موزه آستانه و مسجد امام حسن عسکری(ع) نیز بازدید نمائید.

آدرس: قم/ خیابان آستانه/ مزار مقدس شیخان (آرامستان شیخان)